मराठी संपादक
केंद्र सरकारने जलेबी, समोसा, वडा पाव, पकौडा, लाडू यांसारख्या तळलेल्या आणि साखरयुक्त पारंपरिक पदार्थांवर तंबाखूप्रमाणे ‘आरोग्य चेतावणी’ देण्याचा निर्णय घेतला आहे.
नागपूरमधील AIIMS (ऑल इंडिया इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्सेस) येथे या उपक्रमाची सुरुवात पायलट प्रकल्प म्हणून करण्यात आली आहे.
काय लिहिले जाईल या चेतावणी बोर्डावर?
या चेतावणी फलकांवर पदार्थांमधील:
- तेलाचे प्रमाण (उदा. १५ ग्रॅम)
- साखरेचे प्रमाण (उदा. ४ चमचे)
- ट्रान्स फॅट्सचे प्रमाण
ही माहिती स्पष्टपणे लिहिलेली असेल.
उदाहरणार्थ:
“या समोशात १५ ग्रॅम तेल आणि २ ग्रॅम ट्रान्स फॅट्स आहेत.”
“या जलेबीत ५ चमचे साखर आहे.”
हा निर्णय का घेण्यात आला?
- भारतात लठ्ठपणा, मधुमेह, उच्च रक्तदाब, हृदयरोग यांचे प्रमाण झपाट्याने वाढत आहे.
- ‘इंडियन डायबिटिक फेडरेशन’च्या अहवालानुसार २०५० पर्यंत भारतात ४५ कोटींहून अधिक लोक स्थूलत्वाने ग्रस्त असतील.
- तळकट व गोड अन्नपदार्थांच्या अत्याधिक सेवनामुळे फॅटी लिव्हर, इन्सुलिन प्रतिकार, पचन बिघाड, हार्मोनल असंतुलन (जसे PCOS), मानसिक तणाव आणि शारीरिक अशक्तपणा यांसारखे आजार वाढतात.
कोणत्या ठिकाणी हे बोर्ड लावले जातील?
- AIIMS नागपूर आणि तत्सम शासकीय संस्था
- IIT, IIM, सरकारी कॉलेज, हॉस्पिटल कॅन्टीन
- पुढच्या टप्प्यात ही मोहीम देशभरातील शासकीय संस्थांमध्ये विस्तारित केली जाईल.
समोसा व जलेबीचा ऐतिहासिक प्रवास
इतिहासकारांच्या मते समोसा भारतात थेट नव्हे, तर पर्शिया (आताचा इराण) आणि मध्य आशियामधून आला. तुर्की, इजरायल, अफगाणिस्तान मार्गे भारतात या पदार्थांचा प्रसार झाला.
जलेबीचे मूळ देखील पर्शियन “जुलबिया” मध्ये आहे. हे नाव भारतीय उपखंडात “जलेबी” असे झाले. महमूद बेगडा या गुजरात सुलतानाच्या काळात या पदार्थांचा उल्लेख इतिहासात आढळतो.
तज्ज्ञांचे मत काय?
- काही आहारतज्ज्ञांनी या निर्णयाचे स्वागत केले आहे. त्यांच्यानुसार, जसे तंबाखूप्रती लोक सतर्क झाले, तसेच हे बोर्ड लोकांना अन्नाच्या निवडीत जागरूक करतील.
- दुसरीकडे काही लोक यावर टीका करत आहेत की, हा निर्णय पारंपरिक अन्नसंस्कृतीबाबत अतिशय टोकाचा आहे.
निष्कर्ष
हा निर्णय “फिट इंडिया” आणि “ईट राईट इंडिया” अशा आरोग्यवर्धक मोहिमांचा एक भाग आहे. यामध्ये नागरिकांना त्यांच्या रोजच्या आहारातील फॅट्स आणि साखरेच्या प्रमाणाची जाणीव करून देणे हा मुख्य उद्देश आहे.
मुख्य कीवर्ड्स:
समोसा आरोग्य इशारा,जलेबीवर आरोग्य चेतावणी.तळलेले पदार्थ नुकसान.सरकारची नवी आरोग्य मोहीम,ट्रान्स फॅट्स माहिती.साखर आणि तेलाचे प्रमाण
